^Powrót na górę

foto1 foto2 foto3 foto4 foto5
foto5

Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi

Pomnik Związku Orła Białego

Pomnik upamiętniający poległych  w czasie II wojny światowej, czeladzkich działaczy Związku Orła Białego odsłonięty został  27 września 200 roku, w święto Podziemnego Państwa Polskiego. Znajduje się obok pętli tramwajowej przy ul. Związku Orła Białego.

ZOB, zwany także Orłem Białym bądź Organizacją Orła Białego, był jedną z pierwszych organizacji konspiracyjnych, założoną w Krakowie z końcem września 1939 roku przez majora Kazimierza Kierzkowskiego. Czeladzcy konspiratorzy zginęli w podziemiach łaźni miejskiej (w tym budynku znajdowało się też ambulatorium), gdzie przechowywali broń, amunicję i materiały wybuchowe - najczęściej dynamit gromadzony z kopalń.

29 grudnia 1940 roku, na skutek wybuchu bomby zegarowej, uzbrajanej do akcji dywersyjnej, zginęli: Stanisław ROKITA, Władysław NOWAK, Stefan JELEŃ, Antoni DAUKSZTO. Ranny w nogi Zygmunt OLSZEWSKI został aresztowany, wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau i tam zamordowany. W wyniku dekonspiracji i aresztowań przez niemieckie gestapo, zginęło z Czeladzi i Piasków około 100 członków Związku Orła Białego wraz z rodzinami, w tym przywódcy Ignacy FRONCKIEWICZ i Andrzej MONASTERSKI.

Odsłonięcia pomnika dokonali: burmistrz Czeladzi Kazimierz Jakóbczyk oraz byli działacze ZOB - Danuta Domańska i Marian Ledwójcik. Poświęcili go księża: Mieczysław Oset proboszcz parafii świętego Stanisława Biskupa i Męczennika oraz kapelan Wojska Polskiego Tadeusz Michalski. Przedtem odprawiona została msza święta za poległych.

Pomnik powstał z inicjatywy Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi i związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, przy ogromnym zaangażowaniu członków obu tych organizacji w proces realizacji. Projektantem pomnika był inż. Roman Romański, a wykonawcą Henryk Postel.

Komitetowi organizacyjnemu uroczystości, z ramienia Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi, przewodniczył Artur Rejdak. Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi sporządziło i prze-chowuje kronikę z jego odsłonięcia i poświęcenia.

Na płytach pomnika znajdują się napisy:

Pamięci Członków Związku Orła Białego którzy zginęli w czasie okupacji hitlerowskiej Mieszkańcy miasta Czeladź

Tu w łaźni miejskiej 29.XII.1940 r. zginęli

Antoni Daukszto

Stefan Jeleń

Władysław Nowak

Zygmunt Olszewski

Stanisław Rokita

Opracowano na postawie: Artur Rejdak: Czeladzkie pomniki. Czeladź: SMCz, 2008

Copyright 2024  Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi